Thực phẩm là nhu cầu thiết yếu, gắn liền với sự sống và sức khỏe của mỗi con người. Từ bữa cơm gia đình đến những món ăn nơi chợ quê, hàng quán ven đường hay các dịch vụ ăn uống hiện đại, thực phẩm không chỉ nuôi dưỡng cơ thể mà còn góp phần gìn giữ, lan tỏa nét đẹp văn hóa ẩm thực của quê hương.

Trong đó, thức ăn đường phố ngày càng trở nên quen thuộc, gần gũi với mọi tầng lớp nhân dân. Những gánh hàng rong, quán ăn vỉa hè, hay các khu ẩm thực dân dã không chỉ đáp ứng nhu cầu nhanh chóng, tiện lợi với giá cả phù hợp, mà còn tạo nên bản sắc riêng và góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Thức ăn đường phố nếu mất an toàn thực phẩm từ khâu chế biến đến khâu bảo quản sẽ gây ra mối hiểm họa tiềm ẩn, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng, có thể dẫn đến các vụ ngộ độc thực phẩm cấp và mãn tính. Tuy nhiên, song hành với lợi ích mà loại hình ẩm thực này mang lại thì cũng tiềm ẩn, nhiều nguy cơ nếu việc lựa chọn nguyên liệu, chế biến, bảo quản và bày bán không được kiểm soát chặt chẽ.

Vì vậy, người kinh doanh thức ăn đường phố cần phải hiểu biết về pháp luật, áp dụng các biện pháp đảm bảo an toàn thực phẩm được quy định cụ thể tại Luật An toàn thực phẩm số 55/ 2010/QH12, ngày 17/6/2010, Thông tư 30/2012/TT-BYT, ngày 05/12/2012 của Bộ Y tế quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố. Theo đó, các điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm trong kinh doanh thức ăn đường phố được quy định như sau:

1. Điều kiện về địa điểm của cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố

- Khi bố trí kinh doanh ở khu vực công cộng (bến xe, bến tàu, nhà ga, khu du lịch, khu lễ hội, triển lãm), hè đường phố thì nơi bày bán thực phẩm phải cách biệt các nguồn ô nhiễm, bảo đảm sạch sẽ, không gây ô nhiễm môi trường xung quanh.

- Trường hợp kinh doanh trên các phương tiện để bán rong phải thiết kế khoang chứa đựng, bảo quản thức ăn ngay, đồ uống bảo đảm vệ sinh, phải chống được bụi bẩn, mưa, nắng, ruồi nhặng và côn trùng gây hại.

2. Điều kiện về trang thiết bị, dụng cụ của cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố

- Phải có đủ trang thiết bị dụng cụ để chế biến, bảo quản, bày bán riêng biệt thực phẩm sống và thức ăn ngay; có đủ dụng cụ ăn uống, bao gói chứa đựng thức ăn bảo đảm vệ sinh; có đủ trang bị che đậy, bảo quản thức ăn trong quá trình vận chuyển, kinh doanh và bảo đảm luôn sạch sẽ; bàn ghế, giá tủ để bày bán thức ăn, đồ uống phải cách mặt đất ít nhất 60 cm.

- Thức ăn ngay, đồ uống phải để trong tủ kính hoặc thiết bị bảo quản hợp vệ sinh và phải chống được bụi bẩn, mưa, nắng, ruồi nhặng và côn trùng xâm nhập. Đồng thời, các cơ sở này phải trang bị đầy đủ, sử dụng thường thùng rác có nắp, túi đựng để thu gom, chứa đựng rác thải và phải chuyển đến địa điểm thu  gom rác thải công cộng trong ngày; nước thải phải được thu gom và bảo đảm không gây ô nhiễm môi trường nơi kinh doanh.

3. Điều kiện con người

Theo Điều 8 của Thông tư 30/2012/TT-BYT quy định:

Người kinh doanh thức ăn đường phố phải được tập huấn và cấp giấy xác nhận kiến thức an toàn thực phẩm theo quy đinh, phải được khám sức khỏe định kỳ. Việc khám sức khỏe phải do cơ quan y tế cấp huyện, quận và tương đương trở lên thực hiện.

Nghiêm cấm người đang mắc các bệnh hoặc chứng bệnh thuộc danh mục các bệnh hoặc chứng bệnh truyền nhiễm mà người lao động không được phép tiếp xúc trực tiếp trong quá trình sản xuất, chế biến thực phẩm đã được Bộ Y tế quy định thì không được tham gia kinh doanh thức ăn đường phố.

4. Xử lý vi phạm

Các trường hợp vi phạm sẽ phải chịu những hình thức xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật tại Nghị định số 115/2018/NĐ-CP, ngày 04/9/2018 của Chính phủ về Quy định xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm đối với các hành vi sau:

Điều 16. Vi phạm quy định về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm trong kinh doanh thức ăn đường phố

1. Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:

a) Không có bàn, tủ, giá, kệ, thiết bị, dụng cụ đáp ứng theo quy định của pháp luật để bày bán thức ăn;

b) Thức ăn không được che đậy ngăn chặn bụi bẩn; có côn trùng, động vật gây hại xâm nhập;

c) Không sử dụng găng tay khi tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm chín, thức ăn ngay.

2. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:

a) Sử dụng dụng cụ chế biến, ăn uống, vật liệu bao gói, chứa đựng tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm không bảo đảm an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật;

b) Người đang mắc các bệnh mà theo quy định của pháp luật không được trực tiếp tham gia kinh doanh thức ăn đường phố;

c) Sử dụng phụ gia thực phẩm được sang chia, san chiết không phù hợp quy định của pháp luật để chế biến thức ăn;

d) Sử dụng nước không bảo đảm vệ sinh để chế biến thức ăn; để vệ sinh trang thiết bị, dụng cụ phục vụ chế biến, ăn uống;

đ) Vi phạm các quy định khác về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật trong kinh doanh thức ăn đường phố, trừ các hành vi quy định tại khoản 1, các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều này.

3. Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc tiêu hủy thực phẩm đối với vi phạm quy định tại điểm c khoản 2 Điều này.

An toàn thực phẩm trong kinh doanh thức ăn đường phố vừa là yêu cầu bắt buộc theo quy định của pháp luật, vừa là trách nhiệm đối với sức khỏe cộng đồng. Do đó, mỗi cơ sở, hộ kinh doanh cần nghiêm túc chấp hành các quy định, thực hiện đầy đủ các điều kiện về vệ sinh, trang thiết bị, con người và địa điểm kinh doanh. Đồng thời, người tiêu dùng cũng cần nâng cao nhận thức, lựa chọn thực phẩm an toàn, nói không với thực phẩm không bảo đảm chất lượng. Khi cả cộng đồng cùng chung tay thực hiện, vấn đề an toàn thực phẩm sẽ được kiểm soát hiệu quả, góp phần bảo vệ sức khỏe nhân dân và xây dựng môi trường ẩm thực văn minh, bền vững.